Delen in verantwoordelijkheid. Voorstel voor een solidair Europees asielsysteem.

22 december 2015 Asiel

De asielverantwoordelijkheden zijn ongelijk verdeeld over de lidstaten van de EU. In dit advies doet de ACVZ een voorstel voor een permanent verdelingsmechanisme voor deze verantwoordelijkheden. Hiervoor moet de Dublinverordening worden aangepast. Uitvoering van dit voorstel zal volgens de ACVZ leiden tot een duurzaam billijke verdeling van asielverantwoordelijkheden over de lidstaten van de Europese Unie. Kern van het voorstel is dat er op basis van het aantal geregistreerde asielzoekers, per kwartaal wordt bekeken welke lidstaten (significant) zijn overbedeeld. De verdeelsleutel die in de zomer 2015 door de Europese Commissie is voorgesteld kan hiervoor als uitgangspunt dienen. Als een lidstaat is overbedeeld, kan deze een beroep doen op het verdelingsmechanisme. Dit houdt in dat die lidstaat het daaropvolgende kwartaal asielverzoeken mag overdragen aan onderbedeelde lidstaten. Deze onderbedeelde lidstaten zijn op basis van de aangepaste Dublinverordening verplicht de overdracht te aanvaarden.

Om dit mechanisme te laten functioneren, moet aan ten minste drie voorwaarden zijn voldaan:

Zorg voor verdere harmonisering: Vooral de uitvoering van het Europese asielbeleid loopt in de praktijk te zeer uiteen. De Europese Commissie en de lidstaten moeten hun bevoegdheden om correcte naleving af te dwingen beter inzetten. Sommige taken zouden op termijn beter op Europees niveau kunnen worden uitgevoerd.
Bied perspectief: Om irreguliere secundaire migratiestromen te voorkomen en een duurzame verdeling van asielverantwoordelijkheden te bewerkstelligen, moet er perspectief zijn op werk en integratie voor asielzoekers en statushouders in de hele EU. Statushouders moeten daarom na een termijn van twee jaar en onder voorwaarden het recht krijgen op intra-EU mobiliteit.
Werk aan de externe dimensie: Een verdelingsmechanisme is geen oplossing voor de komst van grote aantallen asielzoekers naar de EU. Wel kan het de beschermingscapaciteit van de EU als geheel vergroten, als alle lidstaten hun verantwoordelijkheid nemen. Daarnaast dringt de ACVZ erop aan om meer gebruik te maken van hervestiging en te zorgen voor veilige migratiekanalen. Vooral als buitengrenzen gesloten worden en afspraken met derde landen worden gemaakt om asielmigratie tegen te gaan is het nemen van dergelijke maatregelen belangrijk. Streef er daarnaast naar om als EU de gemeenschappelijke maatregelen tot terugkeer effectiever in te zetten.

Op 29 maart 2016 is de kabinetsreactie op het advies aangeboden aan de Tweede Kamer.

In de kabinetsreactie verklaart het kabinet zich evenals de adviescommissie voorstander van een Europees asielsysteem dat is gebaseerd op een billijke verdeling van asielverantwoordelijkheden. Het kabinet beaamt dat van een dergelijke verdeling nog geen sprake is en merkt op dat niet alle lidstaten van de EU voorstander zijn van het verdelen van asielaanvragen.
Het kabinet onderschrijft de gedachte die in het advies van de ACVZ centraal staat, namelijk dat het Europese asielbeleid moet berusten op solidariteit tussen de lidstaten en op een billijke verdeling van asielverantwoordelijkheden. Het kabinet ziet het advies dan ook als een ondersteuning van het kabinetsbeleid.

Of de concrete maatregelen die de ACVZ voorstelt worden overgenomen, wordt door het kabinet – op een aantal aanbevelingen na – in het midden gelaten. Het kabinet is in ieder geval niet voornemens om statushouders eerder zicht te geven op intra-EU mobiliteit indien zij na twee jaar verblijf in een lidstaat in een andere lidstaat werk kunnen vinden, of een studie kunnen volgen. Wel verklaart het kabinet in te zullen zetten op verdere harmonisering van het Europese asielbeleid.